In situ karcinom dojke (stadij 0) ponekad može izazvati nedoumice – postavlja se pitanje da li se uopće radi o pravom raku i šta zapravo podrazumijeva ovaj stadij.

Objašnjenje in situ karcinoma dojke?

Stadij 0 označava najraniju fazu karcinoma dojke i predstavlja neinvazivni oblik bolesti. To znači da abnormalne ćelije nisu napustile svoje prvobitno mjesto u tkivu dojke, odnosno nisu se proširile na okolna tkiva. Kada se otkrije u ovoj fazi, karcinom se u većini slučajeva može efikasno liječiti. Ipak, ukoliko se ne dijagnosticira ili adekvatno ne liječi, postoji rizik da pređe u invazivni oblik i proširi se.

Bez obzira na stadij, ključno je imati jasno razumijevanje o vrsti karcinoma, dijagnostičkom postupku i dostupnim mogućnostima liječenja. Detaljnije informacije o svim stadijima karcinoma dojke dostupne su na sljedećoj stranici: Stadiji karcinoma dojke.

Šta predstavlja karcinom dojke stadija 0?

Karcinom dojke stadija 0 (karcinom in situ) spada u neinvazivne oblike raka. U ovoj fazi, atipične (abnormalne) ćelije su prisutne unutar epitela mliječnih kanala dojke, ali se još uvijek nisu proširile izvan tog ograničenog područja. Ovaj stadij se klasifikuje kao neinvazivan upravo zato što maligne ćelije nisu prešle bazalnu membranu svog izvornog mjesta.

Oko 20% novootkrivenih slučajeva raka dojke otpada upravo na stadij 0. Najčešći oblik ove faze bolesti je duktalni karcinom in situ (DCIS), koji predstavlja najraniju promjenu u tkivu dojke koju je moguće detektovati modernim dijagnostičkim metodama.

Prema statistikama Američkog društva za borbu protiv raka, žene kod kojih rak nije prešao granice mliječnih kanala – kao kod stadija 0 – imaju izuzetno visoku petogodišnju relativnu stopu preživljavanja, koja iznosi 99%.

Uprkos činjenici da se radi o najranijem obliku bolesti, izuzetno je važno da pacijentkinje razgovaraju sa svojim ljekarom o terapijskim opcijama, potencijalnim ishodima i daljnjem praćenju bolesti.

Značenje izraza „in situ“

Karcinomi dojke koji se klasifikuju kao stadij 0 često se nazivaju karcinomi in situ. Termin karcinom označava malignu bolest, dok in situ potiče iz latinskog jezika i znači „na izvornom mjestu“. Drugim riječima, karcinom in situ označava rak koji se još nije proširio izvan mjesta gdje je nastao – u ovom slučaju, unutar kanala ili struktura dojke.

Vrste karcinoma dojke u stadiju 0

Unutar stadija 0, postoje dvije glavne vrste neinvazivnog karcinoma dojke:

  • Duktalni karcinom in situ (DCIS): Najčešći oblik stadija 0, koji se razvija u epitelnim ćelijama mliječnih kanala i ostaje ograničen unutar kanala bez invazije u okolno tkivo.

  • Pagetova bolest bradavice: Rjeđi oblik koji zahvata kožu bradavice i često je povezan s DCIS-om u dubljim dijelovima dojke.

Važno je razjasniti i pojam lobularni karcinom in situ (LCIS) – iako uključuje riječ karcinom, LCIS se ne smatra pravim oblikom raka. Umjesto toga, LCIS predstavlja biomarker rizika, tj. pokazatelj povećane vjerovatnoće za razvoj invazivnog karcinoma dojke u budućnosti, kako u istoj tako i u suprotnoj dojci.

Šta je DCIS – duktalni karcinom in situ (stadij 0)?

Duktalni karcinom in situ (DCIS) predstavlja neinvazivni ili preinvazivni oblik karcinoma dojke koji se svrstava u stadij 0. U ovom stadiju, atipične ćelije se nalaze unutar epitela mliječnih kanala, ali nisu prodrle u okolno tkivo niti su se proširile putem limfnog sistema ili krvotoka.

DCIS se smatra najranijom formom raka dojke i, ako se dijagnostikuje pravovremeno, liječenje je uglavnom vrlo uspješno. Ipak, ukoliko se zanemari, postoji rizik od progresije u invazivni karcinom koji može zahvatiti okolna tkiva.

Klasifikacija DCIS-a u okviru stadija 0

DCIS spada u stadij 0 jer je ograničen isključivo na mliječne kanale i nije metastazirao – što znači da se nije proširio na limfne čvorove, druge dijelove dojke niti udaljene organe. Više informacija o sistemu stadiranja raka dojke i njegovom značaju dostupno je na našem sajtu.

Šta je LCIS – lobularni karcinom in situ (stadij 0)?

Lobularni karcinom in situ (LCIS), iako sadrži termin karcinom, ne predstavlja pravi rak dojke. Radi se o benignoj promjeni u mliječnim žlijezdama (lobulama), gdje dolazi do nakupljanja abnormalnih, ali neinvazivnih ćelija.

Iako LCIS nije maligna bolest, njegova prisutnost povećava rizik od razvoja invazivnog karcinoma dojke u budućnosti – i to u bilo kojoj dojci. Zbog toga se osobama s LCIS-om često savjetuje pojačan nadzor, uključujući redovne kliničke preglede i mamografiju.

U većini slučajeva nije potrebno aktivno liječenje. Međutim, u određenim situacijama može se razmotriti preventivna hirurška intervencija radi uklanjanja promijenjenog tkiva, kao i hormonska terapija s ciljem smanjenja rizika od razvoja invazivnog karcinoma.

Klinička slika karcinoma dojke stadija 0

Karcinom dojke u stadiju 0 najčešće je asimptomatski, što znači da ne izaziva jasne znakove bolesti. U najvećem broju slučajeva otkriva se slučajno, putem rutinske mamografije ili drugog slikovnog dijagnostičkog pregleda.

U rijetkim situacijama, kada su prisutni simptomi, oni mogu uključivati:

  • prisustvo kvržice ili zadebljanja u dojci

  • neuobičajen iscjedak iz bradavice, koji može biti proziran, mliječne boje ili sadržavati tragove krvi

Zbog često odsutnih simptoma, redovni preventivni pregledi igraju ključnu ulogu u ranom otkrivanju karcinoma u ovoj fazi.

Dijagnostikovanje karcinoma dojke stadija 0

Otkrivanje ranog karcinoma dojke putem mamografije

Karcinom dojke u stadiju 0 najčešće se otkriva tokom rutinskog mamografskog pregleda, a rjeđe nakon što pacijentkinja primijeti kvržicu ili druge promjene na dojci.

Mamografija predstavlja rendgenski snimak dojke niske doze zračenja i smatra se najefikasnijom metodom za detekciju karcinoma dojke u ranoj fazi. Zahvaljujući visokoj osjetljivosti, mamografija može registrovati promjene u strukturi tkiva čak i prije pojave vidljivih simptoma.

Tokom postupka, dojka se postavlja između dvije kompresivne ploče koje lagano pritisnu tkivo, čime se omogućava bolja vizualizacija potencijalno patoloških promjena.

U slučajevima kada mamografija ukaže na suspektnu leziju, poput kvržice, neobičnog iscjetka iz bradavice ili druge abnormalnosti, ljekar će uputiti pacijentkinju na dalje dijagnostičke pretrage, koje mogu uključivati:

  • dijagnostičku mamografiju s dodatnim snimcima

  • ultrazvuk dojke radi detaljnijeg uvida

Ultrazvučni pregled dojke kod sumnje na karcinom stadija 0

Ultrazvuk koristi visokofrekventne zvučne talase za stvaranje slike unutrašnje strukture dojke (sonograma). Ova metoda može pomoći u:

  • određivanju lokalizacije i dimenzija kvržice

  • razlikovanju između cističnih (benignih) i solidnih (potencijalno malignih) promjena

Ultrazvuk je naročito koristan kao dopuna mamografiji kod mlađih žena s gušćim tkivom dojke ili u situacijama kada mamografski nalazi nisu dovoljno jasni.

Nuklearni stepeni DCIS-a (duktalnog karcinoma in situ)

Kada se mamografijom otkriju sumnjive promjene u tkivu dojke, ljekar najčešće preporučuje ciljanu biopsiju iglom, kojom se uzima uzorak ćelija iz zahvaćenog područja radi daljnje analize. Uzorak se zatim šalje patologu, koji pomoću mikroskopskog pregleda postavlja tačnu dijagnozu i određuje nuklearni stepen karcinoma.

Duktalni karcinom in situ (DCIS), kao stadij 0 raka dojke, klasifikuje se prema nuklearnom stepenu, što predstavlja mikroskopsku ocjenu izgleda ćelija i njihove biološke agresivnosti. DCIS se dijeli u tri stepena:

  • Niskog stepena – ćelije izgledaju blisko normalnim, rastu sporo i generalno imaju manji potencijal za progresiju.

  • Srednjeg stepena – ćelije pokazuju umjerene promjene u odnosu na normalne, sa srednjim rizikom za napredovanje.

  • Visokog stepena – ćelije su izrazito abnormalne, često sa većim potencijalom za brži rast i prelazak u invazivni karcinom.

Određivanje stepena DCIS-a je ključno jer usmjerava odluke o daljnjem liječenju, uključujući potrebu za operacijom, radioterapijom ili dodatnim praćenjem.

Stepen Opis
Stepen 1 (niski) – Ćelije su po izgledu vrlo slične zdravim ćelijama dojke
– Pokazuju spor rast i nisku biološku agresivnost
Stepen 2 (srednji) – Ćelije zadržavaju određenu sličnost s normalnim ćelijama dojke
– Rastu umjereno brzo, brže nego u stepenu 1
Stepen 3 (visoki) – Ćelije su znatno atipične i jasno se razlikuju od zdravog tkiva
– Imaju tendenciju ka brzom i agresivnom rastu
– Povezan je s povećanim rizikom od razvoja invazivnog karcinoma i mogućim povratkom bolesti u budućnosti

Genetsko testiranje nakon dijagnoze ranog karcinoma dojke

Kod pacijentkinja kojima je postavljena dijagnoza ranog stadija karcinoma dojke, uključujući stadij 0, može se razmotriti genetsko testiranje u cilju dubljeg razumijevanja bioloških karakteristika tumora, individualnih genetskih predispozicija i procjene rizika od povrata bolesti.

Ovi testovi omogućavaju identifikaciju specifičnih genetskih mutacija (npr. BRCA1, BRCA2 i dr.), koje mogu imati uticaj na dalji tok bolesti i terapijske opcije.

Rezultati genetske analize pružaju kliničarima vrijedne informacije koje mogu pomoći pri odabiru optimalne strategije liječenja i dugoročnog praćenja bolesti kod osoba sa DCIS-om i drugim oblicima karcinoma dojke u ranoj fazi.

Više informacija o genetskom testiranju dostupno je u dijelu sajta namijenjenom pacijenticama: Za pacijentice.

Ne zaboravite pročitati ostale tekstove na našem blogu.

Izvor: MammaPrint.ba